Czas ciąży, połogu i opieki nad niemowlęciem rządzi się swoimi prawami. Uwaga kobiety jest wówczas skoncentrowana na dziecku i jego potrzebach: fizjologicznych, zdrowotnych, emocjonalnych. Warto jednak pamiętać, że dbałość o własne zdrowie i profilaktykę to obowiązek każdej świadomej mamy. Jednym z wciąż często pomijanych badań jest USG piersi w ciąży i podczas karmienia piersią. Tymczasem stanowisko specjalistów jest jasne: nie tylko można, ale wręcz powinno się je w tym szczególnym okresie wykonywać.
Rak piersi u kobiet w ciąży – USG przyspiesza diagnozę i leczenie
Mit głoszący, że badania ultrasonograficznego piersi nie należy przeprowadzać u ciężarnych nie ma nic wspólnego z prawdą. Ciąża i okres po porodzie to czas, gdy kobieta doświadcza burzy hormonalnej, ta zaś może być czynnikiem zapalnym wielu schorzeń: problemów z tarczycą, cukrzycy, a nawet chorób nowotworowych. Dotyczy to również niepokojących zmian w obrębie piersi. Diagnostyka raka piersi w ciąży to bardzo trudne wyzwanie medyczne. Zmiany w budowie i kształcie oraz pojawiające się guzki mogą być wówczas traktowane jako naturalna reakcja organizmu na rozwijający się płód. Jest to duży błąd, ponieważ każda zmiana w obrębie piersi zauważona w trakcie ciąży powinna być zbadana przez lekarza. Tymczasem liczba nowotworów piersi w okresie okołociążowym wciąż rośnie, a dodatkowo choroba jest wykrywana od 2 do nawet 7 miesięcy później niż u nieciężarnych. Zwiększa to ryzyko przerzutów i pogarsza rokowania. USG piersi w ciąży staje się dla wielu kobiet szansą na zdrowie i dłuższe życie.
USG piersi w ciąży – jakie są aktualne rekomendacje ekspertów?
Bez wątpienia u kobiet w ciąży powinna zostać zachowana wzmożona czujność onkologiczna. Dotyczy to szczególnie pań po 35 roku życia – kontrolne USG piersi zaleca się u wszystkich ciężarnych z tej grupy bez wyjątku. Należy je przeprowadzić w pierwszym lub drugim trymestrze. Dodatkowo badanie powinno być wykonane zawsze w przypadku zaważenia takich zmian i objawów, jak obecność guzka, bólu, zgrubienia, obrzęku czy zaczerwienienia. Również w przypadku młodszych kobiet, poniżej 35 roku życia, wszelkie niepokojące symptomy powinny skłonić lekarza do wykonania badania ultrasonograficznego lub do skierowania pacjentki na takie badanie. U pań z tej grupy rekomenduje się również rozważenie kontrolnego USG w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży.
Czy rekomendacje stworzone przez ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników są wystarczające? Wydaje się, że zasadne może być wykonywanie kontrolnego USG piersi u każdej ciężarnej, również w młodszej grupie wiekowej. Nowotwory piersi nie zawsze dają widoczne i wyczuwalne objawy, natomiast samo badanie jest bezpieczne dla matki i płodu, można je zatem wykonywać bez obaw o skutki uboczne.
Czy powinno się wykonywać USG podczas karmienia piersią?
Wiele zaczyna się zmieniać również w kwestii wykonywania USG u kobiet karmiących piersią. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi badanie u matek karmiących powyżej 35 roku życia powinno być wykonywane kontrolnie raz w roku. W przypadku młodszych kobiet jest ono do rozważenia. Jednak ponieważ rak piersi w młodym wieku ma często bardziej burzliwy przebieg, dobrym rozwiązaniem wydaje się profilaktyczne USG piersi również u mam poniżej 35 roku życia. Choć badanie podczas laktacji jest trudniejsze do dokładnej oceny ze względu na aktywność gruczołów mlekowych, to wprawne oko specjalisty jest w stanie wychwycić wiele zmian, szczególnie na dobrej jakości sprzęcie. Z całą pewnością laktacja nie chroni przed rozwojem nowotworu, dlatego obok samobadania warto wykonać w tym okresie kontrolne USG. Mimo iż karmienie wiąże się z szeregiem takich dolegliwości, jak bóle, stany zapalne czy zatrzymywanie pokarmu, to niepokojące objawy nie powinny być z automatu przypisywane do powikłań związanych z laktacją.
Jak przebiega USG piersi w ciąży i podczas laktacji?
Samobadanie w okresie ciąży i karmienia jest dużo trudniejsze do wykonania i wiąże się z ryzykiem przeoczenia zmian (choć oczywiście nie oznacza to, że należy go zaprzestać). USG daje dużo większą dokładność i zwiększa prawdopodobieństwa wykrycia ewentualnego guzka. Badanie wykonywane w ciąży niczym się nie różni od standardowego, jest bezbolesne, a stosowane ultradźwięki nie są szkodliwe dla płodu. Lekarz przy pomocy głowicy aparatu dokładnie sonduje obraz na monitorze, badając piersi, sutki i doły pachowe.
W czasie karmienia piersią USG przebiega dokładnie w ten sam sposób, jednak przed jego wykonaniem należy nakarmić dziecko lub odciągnąć pokarm ręcznie, bądź przy pomocy laktatora. Pozwala to na dokładniejszą ocenę widocznego na ekranie obrazu. Z całą pewnością nie warto czekać z wykonaniem badania ultrasonograficznego aż do zakończenia laktacji, która nierzadko trwa przecież nawet dwa lata albo dłużej. Zarówno profilaktyka, jak i szybka reakcja na niepokojące symptomy ułatwiają diagnostykę, która może potem być poszerzona o mammografię oraz biopsję cienkoigłową lub gruboigłową (również w ciąży). Efektem będzie szybsze wdrożenie leczenia, które jest możliwe również u ciężarnych i zostaje wówczas przeprowadzone przy zachowaniu wszelkich możliwych środków ostrożności w stosunku do mamy i dziecka.
Tekst: Agnieszka Dec
Fot. Pavel Danilyuk, pexels.com