Zwana powszechnie również posocznicą, sepsa, to w chwili obecnej jeden z ważniejszych problemów epidemiologiczno-terapeutycznych spotykanych w polskich szpitalach. Jej przebieg może być bolesny i niebezpieczny dla zdrowia chorego.
Sepsa (z łacińskiego sepsis), to nie tyle samodzielna choroba, lecz specyficzna reakcja organizmu chorego na zakażenie. W chwili obecnej najczęściej określana jest mianem zespołu ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (w skrócie SIRS).Z racji charakteru, zakażenie jest dużym problemem w oddziałach szpitalnych. Sam proces rozwoju sepsy uznawany jest za nie tylko wielopłaszczyznowy (zachodzi zarówno na poziomie tkankowym, jak i komórkowym), ale również skomplikowany. Udział w procesie biorą zarówno lipopolisacharydy, ale także chemokiny i cytokiny. Rozwój sepsy w późniejszym etapie powoduje uszkodzenie i zaburzenie w funkcjonowaniu niektórych narządów.
Sepsa i jej przyczyny
W przypadku sepsy czynnikami wywołującymi zakażenie, poza licznymi chorobami, wymienionymi poniżej, mogą być również bakterie i wirusy. Do najczęściej wymienianych zaliczamy:
– pasożyty,
– wirusy,
– bakterie atypowe (prątki gruźlicy),
– bakterie Gram-ujemne (m.in. – Escherichia coli, Acinetobacter baumannii, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa),
– bakterie Gram-dodatnie (m.in. paciorkowce i Staphylococcus aureus),
– dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis).
Duże ryzyko wystąpienia sepsy wiąże się również z:
– założonymi drenami,
– żywieniem pozajelitowym,
– dożylnymi wkłuciami,
– cewnikiem dopęcherzowym,
– odleżynami i ranami,
– wszczepionymi urządzeniami i protezami,
– mechaniczna wentylacja płuc
Do najpoważniejszych chorób wywołujących sepsę zaliczyć z kolei możemy:
– zapalenie płuc,
– zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
– infekcje jamy brzusznej,
-infekcje układu moczowego.
Sepsa i jej objawy
W początkowym etapie sepsy, mogą pojawić się:
– znacznie obniżona (poniżej 36 °C) lub podwyższona (powyżej 38 °C) temperatura ciała,
– zwiększona liczna uderzeń serca na minutę (powyżej 90 uderzeń),
– zmniejszona (poniżej 4000 komórek w mm³) lub zwiększona (powyżej 12000 komórek w mm³) liczba leukocytów we krwi,
– PaCO2 poniżej 4,3 kPa (32 mm Hg) wykazane w badaniu gazometrycznym krwi tętniczej,
– częstość oddechów spontanicznych wynosząca powyżej 20 na minutę,
– w badaniu krwi zwiększona liczna leukocytów, obecne w ponad 10% niedojrzale granulocyty obojętnochłonne.
Diagnoza sepsy
Przede wszystkim należy przeprowadzić wywiad z chorym, a następnie sprawdzić objawy SIRS. Koniecznym będzie również przebadanie krwi chorego na obecność specyficznego patogenu.
Leczenie sepsy
Samo leczenie sepsy, z racji ciężkiego stanu chorego i ciężkiego jej przebiegu, powinno przebiegać na oddziale intensywnej terapii. W procesie leczenia wykorzystywane są:
– antybiotyki podawane od 7 do 10 dni, rodzaj antybiotyku ustalany jest na podstawie antybiotykogramu),
– kortykosteroidy,
– aktywowane białko C,
– leki obkurczające naczynia krwionośne,
– leki pobudzające kurczliwość mięśnia sercowego,
– statyny jako terapia pomocnicza,
– płynoterapia (koloidy i krystaloidy).
W przypadku ciężkiej sepsy leczenie antybiotykiem winno być wprowadzone przynajmniej w przeciągu godziny od zdiagnozowania choroby. Koniecznym jest również podanie płynów dożylnych w ramach postępowania przeciwwstrząsowego. W przeciągu 6 pierwszych godzin ilość przetaczanych płynów powinna doprowadzić do ustalenia ośrodkowego ciśnienia żylnego na poziomie 8–12 mm Hg, średniego ciśnienia tętniczego > 65 mm Hg, diurezę > 0,5 ml/kg/h, a także wysycenie tlenem hemoglobiny krwi żylnej z żył centralnych bądź krwi mieszanej SvO2 > 70%. W przypadku, kiedy wysycenie hemoglobiny utrzymuje się poniżej 70%, koniecznym będzie przetoczenie koncentratu krwinek czerwonych, tak, by hematokryt utrzymywała się na poziomie > 30%. Stosowane są również wlewy dożylne z dobutaminy z maksymalną dawką 20 μg/kg/min.
Ważnym jest również usunięcie ogniska zakażenia poprzez drenowanie ropni, usunięcie cewników pęcherzowych lub naczyniowych, czy nekrektomii.