Achalazja (z łac. Cardiospasmus), zwana również kurczem wpustu, to najczęstsza choroba motoryczna przełyku, stanowiąca aż 70% wszystkich zaburzeń w motoryce przełyku. Występująca głównie u osób między 30 a 60 rokiem życia, charakteryzuje się głównie upośledzeniem rozkurczu dolnego zwieracza (na skutek braku komórek splotu Auerbacha), podwyższeniem ciśnienia spoczynkowego, jak również brakiem ruchów trzonu przełyku (jego środkowej części). Choroba prowadzi do trudności w połykaniu pokarmów stałych, z czasem również produktów płynnych i papkowatych.
Zdarzają się przypadki zachorowania u dzieci – wówczas achalazja przybiera charakter zespołu Allgrove’a (brak wydzielania łez, choroba Addisona).
Przyczyny
Achalazja może występować u chorego na skutek takich czynników, jak:
- autoimmunologiczne,
- zakaźne (najczęściej wirusy neurotropowe),
- genetyczne (ok. 2% wszystkich przypadków).
Nie bez znaczenia jest również wydzielana w mniejszych ilościach substancja VIP (istotna dla procesu relaksacji mięśni gładkich przełyku).
Achalazja – objawy
Stanowiącą blisko 70% wszystkich dolegliwości związanych z motoryką przełyku achalazję można zdiagnozować po kilku typowych objawach. Poza problemem w połykaniu pokarmów (dysfagia), zauważyć można:
- zgagę,
- przewlekły kaszel,
- ból w klatce piersiowej,
- krztuszenie się,
- przemieszczanie się treści pokarmowej z żołądka do jamy ustnej,
- obraz poszerzonego przełyku o gładkich ścianach.
Powikłania
Nieleczona lub późno rozpoznana achalazja może prowadzić do powikłań będących często zagrożeniem dla życia pacjenta. Do najczęstszych zaliczamy:
- uchyłek przełyku (jego dalszej części),
- krwawienie do przewodu pokarmowego,
- zapalenie błony śluzowej przełyku,
- zachłystowe zapalenie płuc,
- ropień płuca,
- zwężenie przełyku i ścieńczenie jego ścian,
- utrata masy ciała,
- a także rak przełyku (szanse na jego wystąpienie rosną po okresie od 15 do 25 lat trwania choroby).
Diagnostyka
Podstawowymi badaniami w przypadku achalazji jest RTG przełyku (uprzednio podaje się pacjentowi środek kontrastowy), a także gastroskopia i manometria przełyku.
Interpretacja wyników RTG:
I° – brak zmian,
II° – szerokość przełyku <4 cm,
III° – szerokość przełyku waha się od 4 do 6 cm,
IV° – na obrazie widoczne złamanie długiej osi przełyku przybierającego kształt sigmoidalny.
W badaniu manometrycznym zaobserwować można brak perystaltyki przełyku, upośledzenie rozkurczu zwieracza dolnego, a także zwiększenie jego ciśnienia spoczynkowego (> 45 mm Hg). Charakterystycznym jest również brak fal perystaltycznych i nieskoordynowane skurcze.
Metody leczenia achalazji
Leczenie farmakologiczne:
- nifedypina,
- diazotan izosorbidu.
Zmiana trybu życia:
- unikanie stresu,
- dieta papkowa,
- spanie w pozycji półsiedzącej.
Leczenie endoskopowe (najbardziej skuteczna metoda):
- wstrzykiwanie toksyny botulinowej,
- poszerzanie przełyku.
Leczenie operacyjne:
- kardiomiotomia (podłużne nacięcie przełyku i wpustu),
- operacja Hellera.
- a także działająca rozkurczowo akupunktura.
Iza Szczygieł
Fot. Olha Ruskykh, pexels.com