Blisko 3,3% zachorowań na raka u kobiet i 2% u mężczyzn wywołanych jest przez HPV czyli wirus brodawczaka ludzkiego. Blisko 630 mln ludzi na całym świecie jest jego nosicielami. Z pozoru niegroźny, w niektórych odmianach może prowadzić do raka szyjki macicy i raka prącia u mężczyzn.
Jak rozpoznać i jak go leczyć?
HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego (z ang. Human Papilloma Virus), ma aż blisko 100 odmian, począwszy od zmian łagodnych pod postacią brodawek na skórze, kłykcin kończastych, po odmiany złośliwe w postaci nowotworów złośliwych (m.in. rak szyjki macicy, rak sromu i pochwy, rak ustnej części gardła i rąk prącia). Przenoszony głównie drogą płciową, może utrzymywać się przez kilka lat, by potem samoistnie zniknąć. Zdarza się jednak, że nieleczone po kilkunastu latach mogą prowadzić do zmian nowotworowych. Ocenia się, że praktycznie każda osoba dorosła była nosicielem wirusa HPV.
HPV – przyczyny
Ocenia się, że występujący powszechnie wirus HPV rozpowszechniony jest głównie wśród młodych ludzi w wieku od 18 do 28 lat, a większa część kobiet zostaje nim zarażona jeszcze przed ukończeniem 50 roku życia. Zwyczajowo do zakażenia wirusem dochodzi poprzez kontakty płciowe, nie mniej jednak wirus może być również przenoszony poprzez kontakt z naskórkiem (wówczas wywołuje kurzajki i brodawki stóp). Zdarza się również, że podczas porodu zakażona matka przekazuje wirus narodzonemu dziecku.
Najczęściej, na skutek działania układu odpornościowego w przeciągu dwóch lat, choroba ustępuje samoistnie, a w przypadku osłabionej odporności wirus może doprowadzić do przewlekłego zakażenia HPV, a co za tym idzie, do powstania zmian nowotworowych.
HPV i jego objawy
Co prawda w większości przypadków wirus brodawczaka ludzkiego przebiega bezobjawowo i samoistnie ustępuje w przeciągu 24 miesięcy, nie mniej jednak, w przypadku wystąpienia poniższych objawów, warto skonsultować je z lekarzem prowadzącym, by wykluczyć obecność wirusa HPV, a w sytuacji jego wystąpienia, podjąć jak najszybszą kurację. A zatem w przypadku wirusa HPV naszą uwagę powinny przykuć:
- bóle w podbrzuszu,
- obfite upławy,
- zmiany brodawczakowe,
- kłykciny kończyste sromu, szyjki pochwy, jak i samej pochwy, a także kłykciny okolicy odbytu,
- stany przedrakowe szyjki macicy (czyli dysplazja CIN1-3),
- brodawczak krtaniowy u noworodków,
- śródbłonkowe neoplazje (AIN) sromu (np. brodawki, choroba Bowena) aż do raka brodawkowatego (Buschke-Löwenstein),
- śródbłonkowe neoplazje odbytnicze (AIN) i okołoodbytnicze (PAIN).
Diagnoza wirusa HPV
Z racji, że najczęściej zakażenie wirusem HPV przebiega bezobjawowo, bardzo często do zdiagnozowania choroby dochodzi przy profilaktycznych badaniach cytologicznych. Należy pamiętać, by badanie cytologiczne było wykonywane przynajmniej co trzy lata.
W przypadku szczegółowej diagnostyki lekarz może zlecić kolposkopię, czyli szczegółowe badanie szyjki macicy za pomocą specjalnego mikroskopu.
W przypadku kobiet po 30 roku życia dodatkową metodą będzie tekst molekularny, który w połączeniu z cytologią daje wiarygodny obraz wirusa HPV.
Leczenie wirusa brodawczaka ludzkiego
W chwili obecnej nie istnieje jeszcze skuteczny lek do walki z wirusem brodawczaka ludzkiego, istnieją jedynie środki pozwalające na walkę z powstałymi zmianami (leki przeciwzapalne, leczenie lekami hormonalnymi u kobiet w wieku klimakterycznym).
W przypadku braku skutków leczenia farmakologicznego i postępowi choroby, lekarz może zlecić zabiegi operacyjne:
- miejscową destrukcję tkanek (m.in. waporyzacja laserem CO2 i kriokoagulacja),
- wycięcie zmiany pętlą elektryczną o wysokiej częstotliwości (w skrócie LLETZ),
- konizacja szyjki macicy (konieczna w przypadku zmian dysplastycznych dużego stopnia),
- operacyjne usunięcie macicy wraz z węzłami chłonnymi (w przypadku zmian IIa stopnia klinicznego – zmian nowotworowych),
- radioterapia i chemioterapia.
Wartymi uwagi z pewnością są szczepionki chroniące kobiety przez wirusem HPV. Seria trzech szczepionek, to koszt rzędu około 1500 złotych. Szczepione mogą być już dziewczynki od 12 roku życia i kobiety aktywne seksualnie.
Warto wiedzieć…
- najgroźniejszymi odmianami wirusa HPV są odmiany: HPV 16, 18, 31 i 45. Pozostałe rodzaje wykazują niskie ryzyko zmian nowotworowych,
- wirus typu 6 i 11 są nie tylko odpowiedzialne za brodawki narządów moczowo-płciowych, ale także za rozwój zespołu RRP (nawracającej brodawczakowości układu oddechowego).
