Badanie płynu stawowego (inaczej: punkcja stawu) jest zabiegiem, podczas którego ze stawu zostaje pobrany płyn w ilości około 3 – 4 ml. Ocena składu płynu stawowego pomaga w zdiagnozowaniu przyczyn bólu, zaczerwienienia, obrzęku i innych uciążliwych objawów.
Przed badaniem pacjent powinien poinformować lekarza o lekach, które stale przyjmuje, nadwrażliwości na leki oraz zaburzeniach krzepnięcia. Badanie nie może być przeprowadzone w razie zakażenia skóry w okolicy stawu, zaburzeń krzepnięcia krwi powodowanych chorobą lub lekami, zbyt niską liczbą płytek krwi oraz uczulenia na środki odkażające i znieczulające.
Inwazyjny charakter badania
Punkcja stawu należy do inwazyjnych metod. Czas jej trwania zajmuje od kilku do kilkunastu minut. Płyn stawowy jest pobierany w ilości około 3 – 4 ml. W uzasadnionych przypadkach ilość pobranego płynu stawowego może być wyższa. Należy wskazać, że po badaniu dolegliwości związane z chorym stawem mogą ulec złagodzeniu, z powodu usunięcia nadmiaru zgromadzonego płynu.
Miejsce wkłucia jest wybierane w taki sposób, aby ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych, chrząstki i nerwów było jak najmniejsze. Przed wkłuciem skóra zostaje odkażona i zabezpieczona jałowymi gazikami. Pobranie płynu stawowego odbywa się w znieczuleniu miejscowym, w pozycji leżącej lub siedzącej. Płyn zostaje rozdzielony do dwóch lub trzech próbówek, a następnie przekazany do laboratorium.
Zakres zastosowania badania
Badanie płynu stawowego w laboratorium odbywa się w ciągu czterech godzin od pobrania próbek od pacjenta. Przedmiotowe badanie pozwala zdiagnozować przyczyny dolegliwości stawów, takich jak ból, obrzęk i zaczerwienienia oraz rozpoznać ostre i przewlekłe stany zapalne stawów o podłożu bakteryjnym, wirusowym lub grzybiczym.
Przedmiotowe badanie jest wykonywane w przebiegu różnych chorób stawów, m.in. RZS, zesztywniającego zapalenia stawów oraz tocznia rumieniowatego układowego.
Ocena płynu stawowego
W przypadku obecności bakterii dodatkowo jest wykonywane badanie mikrobiologiczne (posiew). Pod mikroskopem zostaje oceniona ilość białych i czerwonych krwinek oraz obecność kryształków. W badaniu laboratoryjnym płynu stawowego ocenia się cechy fizyczne płynu, m.in. jego kolor, lepkość, klarowność, odczyn pH, a także skład pod kątem zawartości białka, glukozy, LDH i kwasu moczowego.
Przeprowadzone badanie pozwala określić kierunek terapii lub dalszej diagnostyki. Metoda punkcji stawu może być stosowana nie tylko do pobierania płynu stawowego i usuwania jego nadmiaru, ale również w celu podania leków (np. kwasu hialuronowego).