Zespół wazowagalny jest zaburzeniem powodującym nieprawidłowe rozszerzenie naczyń krwionośnych w organizmie oraz zwolnienie tempa pracy serca. Spowodowany tym gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego prowadzi do omdleń.
Omdleniom spowodowanym przez zespół wazowagalny towarzyszą także inne nieprzyjemne objawy – zawroty głowy, zaburzenia widzenia i pocenie się. Nagły spadek ciśnienia i zwolnienie czynności serca.
Zespół wazowagalny wziął swoją nazwę od reakcji wazowagalnej. Oznacza ona rozszerzenie naczyń krwionośnych powodujące nagły spadek ciśnienia i zwolnienie pracy serca. Ta reakcja prowadzi do omdlenia.
Wystąpieniu tej reakcji sprzyjają takie czynniki, jak:
- stanie w pionowej pozycji przez długi czas
- pobudzenie nerwu błędnego
- wysoka wilgotność powietrza
- wysiłek fizyczny
- stres i silne emocje
- nieprzyjemne bodźce
- leki i alkohol
- menstruacja
- niedobór snu
- nieprawidłowe odżywianie się
- przepracowanie
- wysoka temperatura
Do pobudzenia nerwu błędnego może dojść nawet podczas kaszlu oraz w czasie biegunki lub zaparcia (w momencie oddawania stolca). Zdarza się, że osoby o wrażliwym nerwie błędnym podczas korzystania z toalety, zwłaszcza w przypadku nasilonych biegunek lub zaparć, odczuwają osłabienie i zawroty głowy, a po skorzystaniu z toalety czują jakby zaraz mieli zemdleć, albo doznają omdlenia. Problem reakcji wazowagalnej dotyczy nawet około 40% pacjentów cierpiących z powodu omdleń.
Typ mieszany, kardiodepresyjny i wazodepresyjny
Zespół wazowagalny może występować w trzech typach – jako typ mieszany, kardiodepresyjny lub wazodepresyjny. Typ mieszany występuje w przypadku, gdy tempo pracy serca wynosi od 40 uderzeń serca na minutę. Ciśnienie krwi spada przed spowolnieniem czynności serca. Bardziej niebezpieczny jest typ kardiodepresyjny. W tym przypadku czynność serca spowalnia osiągając wartość poniżej 40 uderzeń na minutę przez czas dłuższy niż 10 sekund (podtyp A), albo występuje całkowity brak czynności serca przez ponad 3 sekundy (podtyp B). Wazodepresyjny typ omawianej przypadłości jest diagnozowany wtedy, gdy u pacjenta występuje niskie ciśnienie krwi, a praca serca zwalnia co najwyżej o 10% w stosunku do wartości maksymalnych.
Objawy towarzyszące
Omdleniom spowodowanym reakcją wazowagalną towarzyszą takie symptomy, jak nudności, mroczki przed oczami, zaburzenia wzroku i zawroty głowy. Niektórzy pacjenci odczuwają też zaburzenia słuchu, uczucie ucisku w karku, zimne poty, uczucie gorąca lub zimna. Wobec tego, że omdlenia te mają związek z pracą serca, pacjent może odczuwać kołatanie serca i duszności.
Jak sobie z tym radzić?
Pacjentom zmagającym się z zespołem wazowagalnym zaleca się unikanie sytuacji, w których może dojść do omdleń, np. dusznych pomieszczeń. Dodatkowo, organizm powinien być prawidłowo nawadniany. Odwodnienie zwłaszcza latem sprzyja omdleniom.
Bardzo istotne jest też rozpoznawanie objawów towarzyszących omdleniom, żeby w odpowiednim czasie znaleźć się w bezpiecznej pozycji – najlepiej usiąść, nawet jeżeli wokół nie ma ławki i pochylić głowę do dołu. Jeżeli to możliwe, można położyć się i unieść ręce i nogi.
Omdlenia trzeba leczyć!
Wiele osób lekceważy omdlenia uznając, że to się po prostu zdarza. Choć sam zespół wazowagalny nie stanowi bezpośrednio zagrożenia dla życia, bo nie jest poważną chorobą, to omdlenia są bardzo niebezpieczne, bo spowodowany przez nich upadek może doprowadzić bezpośrednio do groźnego urazu głowy. Obecnie w leczeniu zespołu wazowagalnego stosuje się trening pionizacyjny oraz ćwiczenia izometryczne.
Pamiętaj, że zespół wazowagalny nie jest jedyną przyczyną omdleń! Ich źródłem może być inna choroba, niedobór witamin i minerałów, albo inne nieprawidłowości. Jeżeli doświadczasz omdleń niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem